Avokati Petraj nxjerr detajet e forta, standardi i ri i SPAK me hetimet për aferën “Partizani” rrezikon Ramën, pas…
21 Shtator 2024
… Në përfundim, nëse SPAK vazhdon të ndjekë këtë qasje për të hetuar akte kolegjiale dhe vendime të firmosura nga liderë të rëndësishëm, përfshirë çështjen e inceneratorëve, është e mundshme që kryeministri Rama të përballet me një rrezik real për hetime të mëtejshme.
Avokati i njohur, Edmond Petraj ka komentuar hetimet e SPAK për ish-kryeministrin Sali Berisha. Në një intervistë për gazetën “SOT”, Z.Petraj u shpreh se dosja “Partizani” do të jetë një provë vendimtare për SPAK-un dhe për mënyrën se si do të trajtohen në të ardhmen çështjet që përfshijnë figura të nivelit të lartë politik. Sipas tij, nëse Prokuroria e Posaçme nuk arrin të çojë përpara akuzat me sukses, kjo mund të dëmtojë besueshmërinë e tij dhe të lërë të kuptohet se sistemi është ende nën ndikimin e elitave politike. Gjithashtu avokati thekson se me këtë hetim, SPAK vendosi një standard të ri për penalizimin e zyrtarit me pozicion kryeministër për miratimin e akteve kolegjiale, të cilat afektojnë grupe të gjera shoqërore. Edi Rama ka ndërmarrë nismën e një morie ligjesh të miratuara në Parlament apo Vendime të Këshillit të Ministrave e akte të tjera, të cilat mbajnë firmën e tij. Sipas tij, dosja që e rrezikon më shumë është ajo e inceneratorëve.
-Avokat Petraj, si e komentoni dosjen 500 faqëshe që SPAK ka përgatitur për familjen “Berisha” në aferën Partizani?
Çështja e aferës “Partizani” që përfshin familjen Berisha dhe dosja prej 500 faqesh që SPAK ka përgatitur për këtë çështje është një zhvillim i rëndësishëm në skenën politike dhe juridike në Shqipëri. D.m.th. çështja “Partizani” dhe dosja voluminoze që SPAK ka përgatitur për familjen Berisha vërtet përfaqësojnë një moment kritik në Shqipëri. Duke qenë se korrupsioni i nivelit të lartë ka qenë një problem i përhershëm në vend, një veprim i vendosur nga SPAK ndaj një figure kaq të njohur si Sali Berisha do të kishte ndikime të mëdha jo vetëm juridike, por edhe politike. Duke qenë se Sali Berisha është një nga figurat më të fuqishme dhe të debatuara në politikën shqiptare, çdo hetim që përfshin familjen e tij është i ngarkuar me tensione të mëdha politike dhe publike. Nga ana tjetër, nëse SPAK nuk arrin të çojë përpara akuzat me sukses, kjo mund të dëmtojë besueshmërinë e tij dhe të lërë të kuptohet se sistemi është ende nën ndikimin e elitave politike.
Kjo çështje, ashtu si të tjera të mëparshme, është një test kyç për pavarësinë e institucioneve dhe për përpjekjet e vendit për të forcuar sundimin e ligjit. Nëse dosja ka përmbajtje të fortë që implikon Berishën dhe familjen e tij në korrupsion dhe afera të pasurimit të paligjshëm, kjo do të përfaqësonte një goditje të rëndë për karrierën e tij politike dhe për figurën e tij si lider. Për më tepër, kjo do të përforconte perceptimin se SPAK ka nisur të veprojë më me vendosmëri ndaj figurave të larta politike, duke reflektuar një stad të ri në luftën kundër korrupsionit. Nga ana tjetër, mbështetësit e Berishës mund të eklipsojnë këtë si një lëvizje politike të motivuar nga kundërshtarët e tij, sidomos nëse besojnë se është pjesë e një loje më të gjerë për të përjashtuar Berishën nga skena politike. Në këtë kontekst, fakti që Sali Berisha ka qenë prej kohësh në qendër të betejave me institucione vendase dhe ndërkombëtare e bën këtë çështje të duket më shumë si një lloj përplasjeje politike sesa thjesht juridike.
Si përfundim, dosja “Partizani” do të jetë një provë vendimtare për SPAK-un dhe për mënyrën se si do të trajtohen në të ardhmen çështjet që përfshijnë figura të nivelit të lartë politik. Nga ana tjetër, nëse SPAK nuk arrin të çojë përpara akuzat me sukses, kjo mund të dëmtojë besueshmërinë e tij dhe të lërë të kuptohet se sistemi është ende nën ndikimin e elitave politike. Kjo çështje, ashtu si të tjera të mëparshme, është një test kyç për pavarësinë e institucioneve dhe për përpjekjet e vendit për të forcuar sundimin e ligjit. Rezultati i kësaj çështjeje do të jetë një tregues i fuqisë reale të institucioneve shqiptare për të përballuar korrupsionin e nivelit të lartë.
-Pasi SPAK mori të pandehur zotin Berisha, ky i fundit ka ashpërsuar tonet ndaj gazetarëve duke i cilësuar si një ‘strukturë kriminale’ pas publikimeve të detajeve nga dosja e akt-akuzës së Prokurorisë së Posaçme. Pse ky reagim kaq i ashpër nga Berisha?
Reagimi i ashpër i Sali Berishës ndaj gazetarëve, të cilët i ka cilësuar si një “strukturë kriminale,” pas publikimit të detajeve nga dosja e akt-akuzës së Prokurorisë së Posaçme, mund të interpretohet në disa mënyra. Kjo lëvizje e Berishës është e lidhur me presionin në rritje që po ndjen për shkak të hetimeve të SPAK dhe përfshirjes së familjes së tij në afera të mëdha korrupsioni si çështja “Partizani.” Ka disa arsye të mundshme për këtë reagim: E para kontrolli i narratives nga Berisha ka përdorur historikisht retorikën agresive ndaj mediave për të mbrojtur pozicionet e tij dhe për të kontrolluar diskursin publik. Duke sulmuar gazetarët dhe median që raportojnë për këtë çështje, ai mund të përpiqet të de legjitimojë informacionet që dalin dhe t’i paraqesë si të motivuara politikisht ose të manipuluara.
Kjo është një strategji për të krijuar dyshime rreth besueshmërisë së raportimeve dhe për të mbrojtur imazhin e tij publik. E dyta frika nga përkeqësimi i situatës për Berishën është përballur me çështje të ndryshme politike dhe juridike gjatë karrierës së tij, por hetimet e SPAK janë të ndryshme nga ato të mëparshme për shkak të rolit që kanë institucionet e reja anti-korrupsion në Shqipëri. Publikimi i detajeve nga dosja mund të nxjerrë në pah aspekte të reja që përkeqësojnë situatën e tij dhe të familjes së tij, dhe sulmet ndaj gazetarëve janë një formë mbrojtjeje nga ky ekspozim i dëmshëm. E treta frustrimi personal për të vjen se duke qenë se Berisha ka qenë një figurë dominuese në politikën shqiptare për dekada, është e mundshme që ai të shohë këtë situatë si një sulm personal dhe politik ndaj trashëgimisë së tij. Një reagim kaq i fortë ndaj gazetarëve tregon se ai është i zhgënjyer me mënyrën se si po trajtohet publikisht, ndoshta duke e parë këtë si pjesë të një komploti më të gjerë për ta dobësuar politikisht.
E katërta është se mobilizimi i mbështetësve të tij dhe retorika e ashpër ndaj mediave është gjithashtu një mënyrë për të mobilizuar mbështetësit e tij më të devotshëm, duke krijuar një narrativë se ai është viktimë e një lufte të orkestruar nga kundërshtarët politikë dhe një “strukturë kriminale” e mediave. Kjo mund të rrisë solidaritetin brenda kampit të tij politik dhe të forcojë mbështetjen ndaj tij në një kohë krize. Në tërësi, ky reagim agresiv shihet si një përpjekje e Berishës për të mbrojtur veten dhe familjen e tij nga dëmi politik dhe juridik që mund të vijë nga publikimi i detajeve të çështjes “Partizani.”
-Sipas raportimeve skema e privatizimit të “Partizanit”, ka përfshirë një skemë të mundshme korrupsioni dhe manipulimi të një VKM-je dhe ligje të privatizimit për interesa të Sali Berishës dhe Jamarbër Malltezit. Cilat janë pasoja e mundshme të këtyre akuzave në sektorin e privatizimit në Shqipëri dhe besueshmërinë ndaj institucioneve shtetërore?
Skema e privatizimit të “Partizanit” dhe implikimet që përfshijnë Sali Berishën dhe Jamarbër Malltezin lidhen me dyshime të rënda për manipulimin e procesit ligjor të privatizimit në favor të interesave personale dhe familjare. Raportimet sugjerojnë se skema përfshinte ndryshimin e një Vendimi të Këshillit të Ministrave (VKM) dhe përdorimin e procedurave të privatizimit për të siguruar përfitime të paligjshme, çka mund të tregojë për një aferë të madhe korrupsioni. Në këtë rast, Berisha si kryeministër i kohës mund të ketë ndikuar në ndryshimin e ligjeve ose në procesin vendimmarrës për të mundësuar që prona e kompleksit “Partizani” të kalonte në pronësi private me vlerë të ulët ose në mënyrë të parregullt, duke shkelur interesat publike. Jamarbër Malltezi, si dhëndri i Berishës, mund të ketë përfituar drejtpërdrejt nga kjo skemë, duke qenë i përfshirë në transaksione që shfrytëzuan këto ndryshime ligjore dhe administrative. Nëse këto akuza dhe raportime janë të sakta, atëherë kemi të bëjmë me një rast të qartë të abuzimit të pushtetit dhe funksioneve publike për përfitime private, një shembull klasik i korrupsionit elita.
Përveçse këto veprime kanë dëmtuar interesat shtetërore dhe kanë favorizuar individë të caktuar, ato demonstrojnë sesi rrjetet familjare dhe politike shpesh kanë keqpërdorur proceset e privatizimit gjatë tranzicioni post-komunist në Shqipëri. Në këtë kontekst, hetimet e SPAK mund të jenë kyçe për të zbuluar shkallën e plotë të manipulimeve dhe për të sjellë drejtësi në këtë çështje, duke çuar në përgjegjësinë e individëve të përfshirë nëse provat mbështesin këto akuza. Pasojat e mundshme të këtyre akuzave lidhur me skemën e privatizimit të “Partizanit” dhe përfshirjen e Sali Berishës dhe Jamarbër Malltezit në një aferë të mundshme korrupsioni janë të thella, duke prekur si sektorin e privatizimit në Shqipëri, ashtu edhe besueshmërinë ndaj institucioneve shtetërore. Nga kjo disa nga pasoja dhe të cilat janë më të mundshme: E para është goditje e besueshmërisë ndaj procesit të privatizimit ku akuzat për manipulimin e ligjeve dhe vendimeve për interes personal mund të dëmtojnë rëndë besimin e publikut në proceset e privatizimit në Shqipëri. Nëse dëshmohet që privatizimi i pronave publike ka ndjekur një praktikë të tillë manipulimi dhe korrupsioni, kjo do të krijojë një perceptim të përgjithshëm se privatizimi ka shërbyer më shumë për të pasuruar elitat politike dhe të afërmit e tyre, sesa për përmirësimin e interesave publike dhe zhvillimin ekonomik të vendit.
E dyta kemi tjetër demotivim të investitorëve të brendshëm dhe të huaj ku një aferë e tillë mund të dëmtojë klimën e investimeve në Shqipëri. Investitorët e brendshëm dhe të huaj do të jenë më të kujdesshëm dhe do të shfaqin hezitim për të investuar në sektorin privatizues, nëse besojnë se proceset janë të korruptuara dhe nuk respektojnë rregullat e tregut të lirë dhe konkurrencës së ndershme. Kjo do të ketë pasoja negative për zhvillimin ekonomik dhe për përpjekjet e vendit për të tërhequr investime të huaja. E treta krijon një dëm për besimin në institucionet shtetërore ku akuzat për përfshirjen e ish-kryeministrit Berisha në një skemë të tillë korrupsioni, nëse vërtetohen, do të shkaktojnë një humbje të madhe besimi në institucionet shtetërore, veçanërisht në qeveri dhe organet e drejtësisë. Publiku do të perceptojë se korrupsioni është i përhapur në nivelet më të larta të pushtetit dhe se proceset ligjore dhe administrative janë lehtësisht të manipulueshme. Kjo mund të çojë në një rritje të cinizmit dhe mosbesimit ndaj qeverisë dhe drejtësisë.
E katërta na bën të kemi një nxitje për reforma anti-korrupsion. Nga ana tjetër, këto akuza mund të krijojnë presion për reforma më të mëdha në luftën kundër korrupsionit dhe për një mbikëqyrje më të fortë të privatizimeve dhe transaksioneve që përfshijnë pronat publike. Nëse SPAK dhe institucionet e tjera veprojnë me vendosmëri dhe arrijnë të dënojnë individët e përfshirë, kjo mund të çojë në forcimin e kornizave ligjore dhe administrative për të siguruar një transparencë më të madhe në proceset e privatizimit. Tjetër fenomen është rreziku i politizimit të procesit gjyqësor. Nëse kjo çështje perceptohet si e motivuar politikisht, kjo mund të thellojë polarizimin politik dhe të dëmtojë besueshmërinë e SPAK dhe institucioneve të drejtësisë. Një pjesë e popullatës mund ta shohë këtë si një përpjekje për të eliminuar Berishën nga skena politike, duke e politizuar më tej këtë çështje dhe duke minuar pavarësinë e gjyqësorit.
Pastaj kemi një ndikim në skenën politike dhe zgjedhjet ku një çështje kaq e rëndësishme si kjo mund të ndikojë ndjeshëm në elektoratin shqiptar dhe në ecurinë e zgjedhjeve të ardhshme. Nëse Berisha apo familja e tij gjendet fajtor, kjo mund të dobësojë pozitat e tij politike dhe të lëkundë mbështetjen për Partinë Demokratike, duke ndikuar në balancën e fuqisë në skenën politike shqiptare. Në përfundim, kjo çështje nuk ka vetëm pasoja ligjore, por edhe të gjera sociale, ekonomike dhe politike, duke sfiduar besueshmërinë e institucioneve shtetërore dhe sektorin e privatizimit në Shqipëri.
-Në dosjen e SPAK për aferën Partizani del dhe emri i Edi Ramës, i cili në postin e kryebashkiakut i ka hapur rrugë privatizimi të këtij kompleksi. A duhet ta thërrasë SPAK kryeministrin?
Përmendja e emrit të Edi Ramës në dosjen e SPAK për aferën e privatizimit të kompleksit “Partizani” ngre pyetje të rëndësishme mbi rolin e tij si kryebashkiak i Tiranës në atë kohë dhe përfshirjen e tij në këtë proces. Nëse ka prova të mjaftueshme që Rama ka ndikuar në këtë privatizim në mënyrë që favorizonte interesa private, atëherë, sipas standardeve ligjore, ai duhet të thirret nga SPAK për të dhënë shpjegime. SPAK ka për detyrë të hetojë të gjithë ata që janë të përfshirë në çështje të korrupsionit, pavarësisht nga pozita e tyre aktuale. Disa arsye pse SPAK mund të thërrasë Ramën për të cilën duhet prova shumë të forta janë: E para është se duhet sesbën transparenca dhe drejtësia nga ku, nëse Rama ka luajtur një rol të rëndësishëm në procesin e privatizimit si kryebashkiak, është e rëndësishme që ai të japë shpjegime për veprimet e tij dhe të hetohet nëse ka vepruar në përputhje me ligjin.
E dyta nëse kemi të besojmë tek besueshmëria e SPAK ku thirrja e Ramës do të dëshmonte se SPAK vepron në mënyrë të pavarur dhe pa përjashtime, duke përfshirë figura të rëndësishme si kryeministri. Kjo do të rrisë besimin e publikut te drejtësia dhe do të tregojë se nuk ka individë mbi ligjin. E treta roli i një lideri në një proces të rëndësishëm ku si kryebashkiak i Tiranës, Rama mund të ketë pasur ndikim në mënyrën se si është trajtuar ky privatizim, veçanërisht në lidhje me VKM-të apo veprimet administrative. Kjo e bën të nevojshme që ai të ofrojë dëshmi apo të japë shpjegime për veprimet e tij në atë periudhë. Nga ana tjetër, vendimi për thirrjen e Ramës varet nga prova specifike që SPAK ka në dispozicion. Nëse ato tregojnë se ai ka pasur një rol të rëndësishëm në favorizimin e procesit të dyshuar korruptiv, atëherë thirrja e tij do të ishte një hap i natyrshëm dhe i rëndësishëm në hetim.
-Në modelin që po ndjek SPAK, Berisha po hetohet për akte kolegjiale të para shumë viteve, qeveria aktuale ka shumë vendime të së njëjtës formë, a mendoni se Prokuroria e Posaçme po krijon një precedent që do të fundosë edhe kryeministrin Rama, ku ai ndodhet në të njëjtën situatë me aferën e inceneratorëve, madje me keq pasi në dokumente ai del edhe me firmë?
Vendimi i SPAK për të hetuar Sali Berishën për akte kolegjiale të qeverisë së tij të shumë viteve më parë mund të krijojë një precedent të rrezikshëm për klasën politike shqiptare, përfshirë edhe kryeministrin aktual Edi Rama. Ky precedent tregon që SPAK është i gatshëm të shqyrtojë dhe hetojë vendime qeveritare të mëparshme, edhe nëse ato janë të miratuara në mënyrë kolegjiale. Nëse ky standard zbatohet në mënyrë të qëndrueshme, atëherë qeveria aktuale, përfshirë Ramën, mund të përballet me të njëjtin lloj hetimi, veçanërisht në lidhje me afera të njohura si çështja e inceneratorëve. Rasti i inceneratorëve është një nga ato që ngre shqetësime serioze për korrupsion dhe abuzim me fondet publike. Ndryshe nga disa raste të kaluara, ku roli i një kryeministri mund të jetë më i vështirë për t’u përcaktuar, në çështjen e inceneratorëve ka dokumente që e lidhin Ramën direkt, përfshirë firmën e tij në disa vendime të rëndësishme.
Nëse SPAK mban qëndrimin se aktet kolegjiale dhe vendimet qeveritare të firmosura nga drejtuesit mund të jenë subjekt hetimi, kjo e bën të mundshme që edhe Rama të përballet me hetime të ngjashme. Pasojat e një precedenti të tillë mund të jenë të mëdha për tërë kohën. Këtu është një nga gjë se duhet të kemi një hetim të thellë, i të gjitha qeverive të mëparshme dhe asaj qeverive aktuale. E para nëse SPAK vazhdon të ndjekë këtë model, mund të ketë një valë hetimesh ndaj anëtarëve të qeverisë aktuale për vendimet e tyre, duke përfshirë çështjet që kanë ngjallur polemika, si inceneratorët, koncesionet, dhe tenderat publikë. E dyta do të këtë një rritje te presionit politik ku Rama dhe qeveria e tij mund të ndihen nën presion nëse SPAK vendos të trajtojë çështjen e inceneratorëve në të njëjtën mënyrë si çështjen “Partizani”, duke rrezikuar që hetimet të ndikojnë në stabilitetin politik të qeverisë. E treta standardizimi i përgjegjësisë ligjore nëse SPAK synon të zbatojë një qasje të barabartë ndaj të gjitha figurave politike, pavarësisht nga pozita e tyre, atëherë edhe ata që janë në pushtet sot mund të jenë subjekt hetimi dhe ndjekje penale, duke përfshirë Ramën.
Kjo mund të sjellë një shkallë më të lartë llogaridhënieje në qeverisje. E katërta është impakti në opinionin publik. Mendoj nëse SPAK vepron me koherencë dhe nis hetime ndaj të gjithë atyre që janë të përfshirë në vendime të dyshimta, kjo mund të rrisë besimin e publikut te drejtësia dhe shteti ligjor, duke treguar se askush nuk është mbi ligjin, pavarësisht pozitës së tij politike. Në përfundim, nëse SPAK vazhdon të ndjekë këtë qasje për të hetuar akte kolegjiale dhe vendime të firmosura nga liderë të rëndësishëm, përfshirë çështjen e inceneratorëve, është e mundshme që kryeministri Rama të përballet me një rrezik real për hetime të mëtejshme. Precedenti që po krijohet mund të ndikojë seriozisht në të ardhmen e tij politike dhe në besueshmërinë e institucioneve.
Intervistoi: Xhoana Vraniçi
Gazeta Sot